Utangulizi
Katika Makala hii fupi tutatafakari kile ambacho kimesemwa kwa Mt. Fransisko wa Asizi na kwa Yesu pia, kwamba alikuwa na “preferential option for the poor” ama “upendeleo wa kuchagua maskini.” Maneno hayo yalinivutia sana hata nikatengeneza misimamo yangu ya kimtazamo kutokana na roho ya Mt. Fransisko wa Asizi moja wapo nikiita “preferential option for the dull” au “upendeleo wa kuchagua visivyong’aa” ninauhakika sijaiishi hii lakini nakumbuka nilijiwekea hivyo. Makala hii haiko mbali na “upendeleo wa kuchagua visivyong’aa.” Tutaona mantiki ya dhima hii na namna mbalimbali ambavyo dhima hii ilikuwa ni “ukatikati” wa maisha ya baba wa kiserafi, Fransisko wa Asizi.
Uchaguzi Wa Kichwa
Kichwa cha Makala, “Vipengele Visivyo Vya Kuvutia Sana Vya Ulimwengu Unaoonekana” ni matokeo ya usomaji wangu wa mada na vyanzo vya kifransisko ambapo hapa nilikutana na sehemu hii ya Makala ya ndugu Michael Higgins, TOR, anaposema:
Hadithi kadhaa kutoka katika wasifu za awali zinaonesha wazi kwamba kile kilichomtofautisha Fransisko na wale wanaovutiwa tu na mandhari ya jua kuzama ni kwamba Fransisko aliona uzuri na maana hata katika vipengele visivyo vya kuvutia sana vya ulimwengu unaoonekana.
Mdudu mdogo (funza) alikuwa ishara ya Kristo kwa sababu katika Zaburi 22, Daudi—aliye babu na kielelezo cha Kristo cha awali—alitamka: “Mimi ni funza wala si mtu.” Kwa mtu mwenye ukoma, Fransisko aliona sura ya Kristo kama yule Mtumishi Mwenye Kuteseka wa kitabu cha Isaya.
Alipoona vijiti viwili vimevuka ardhini, Fransisko alielekezwa kutafakari juu ya Kristo na msalaba wake.[1]
“… vipengele visivyo vya kuvutia sana vya ulimwengu unaoonekana.” Maneno haya yamekuwa na mguso wa pekee pemgine kwasababu ya kuendana na kile ambacho kabla nilishakiita “upendeleo wa kuchagua visivyong’aa” kama moja ya kanuni zangu tatu (usiniulize nyingine mbili ni zipi ):).
Mtazamo Wa Kifransisko
Katika maisha ya Mt. Fransisko wa Asizi, upendo kwa uumbaji haukuishia kwenye uzuri wa maua, jua, na ndege wa angani. Alipata uzuri na uwepo wa Mungu hata katika yale ambayo kwa macho ya kawaida yalionekana kuwa mabaya, machafu au ya kudharaulika.
1. Ugonjwa au ulemavu – hasa ukoma
Mt. Fransisko alihofia sana watu wenye ukoma, lakini neema ya Mungu ilimgeuza. Katika Wasifu wa Kwanza (Vita Prima), Thomas wa Celano anaandika:
“Kile kilichokuwa kichukizo kwangu kiligeuka kuwa utamu wa roho na mwili; na baadaye sikukawia tena bali niliondoka kutoka ulimwengu huu.” (1 Celano 17)
Tendo la kumkumbatia mtu mwenye ukoma lilikuwa la mabadiliko ya ndani kabisa—mwanzo wa maisha mapya ya kiroho.
2. Viumbe wadogo wa kutopewa umuhimu – kama funza
Katika Wasifu wa Kwanza, tunasoma:
“Alikuwa mwangalifu asikanyage mdudu yeyote… aliamini kila kiumbe kina kusudi mbele za Muumba.” (1 Celano 80)
Mdudu kama funza, ambaye katika Zaburi 22:6 Daudi anasema, “Mimi ni funza wala si mtu”, alimsaidia Fransisko kutafakari unyenyekevu wa Kristo.
3. Mazingira machafu au yaliyoachwa
Fransisko aliona mahali pa taka au upweke si tu kama maeneo ya kimwili bali kama mahali pa neema. Katika Barua kwa Watawa, aliwausia ndugu zake kuwa:
“Tukiishi kati ya mazingira magumu au wachafu, tusiwaonee haya maskini, bali tuchukue haya yote kwa furaha ya kiroho.”
Yeye mwenyewe aliishi katika maeneo yasiyopendeza—mapango, mashambani, na hata makaburini.
4. Maumivu, huzuni, na mateso ya kimwili
Fransisko alikumbatia mateso kama sehemu ya ushirika wake na Kristo aliyeteswa. Katika Barua kwa Wafuasi, anaandika:
“Tuwe wanyenyekevu na kuvumilia mateso, kwa kuwa tumepewa neema ya kuteseka pamoja na Kristo.”
Mateso ya kimwili hayakuwa kikwazo, bali daraja la kupaa kwa Mungu.
Kumbe, katika mafundisho na maisha ya Mt. Fransisko, vitu visivyo vya kuvutia si takataka, bali ni sehemu ya fumbo la mteswa Kristo. Hii ndiyo roho ya Kifransisko—kupenda yasiyopendwa, kuona uzuri usioonekana, na kukumbatia udogo kama njia ya neema.
Kama alivyosema Bonaventura:
“Kwa Fransisko, kila kitu—cha juu au cha chini, kizuri au kibaya—kilimpeleka kwa Mungu.” (Legenda Maior, Prol. 3)
Ikiwa ungependa nitafsiri haya kwa Kiswahili cha tafakari au kifundisho cha kisasa, niko tayari pia kusaidia.
Mantiki Ya Dhima Katika Maisha Ya Mt. Fransisko Wa Asizi
Mantiki ya dhima hii katika maisha ya Mtakatifu Fransisko wa Asizi
Mt. Fransisko aliiona dunia yote kama kielelezo cha upendo na uwepo wa Mungu—ikiwemo vipengele ambavyo havikuwa vya kuvutia sana. Hii inaakisi tafakari ya ndani kabisa na ya kiroho inayotambua kwamba:
Uzuri wa kiroho hausimami tu juu ya mwonekano wa nje.
Fransisko aliona uzuri hata pale ambapo wengine waliona machukizo. Kwa mfano, alipoikumbatia na kubusu ndugu mwenye ukoma, aliona sura ya Kristo ndani ya huyo mtu—si kwa nje, bali kwa kiini cha upendo wa Mungu uliopo ndani ya mateso ya mwanadamu.
Mambo duni yanaweza kuwa njia ya neema.
Kwa kuona funza kama ishara ya Kristo (kama Daudi alivyoandika), Fransisko alifundisha kuwa hata kile tunachokidharau kinaweza kuwa kisima cha tafakari ya kina kuhusu unyenyekevu na mateso ya Bwana.
Msalaba upo kila mahali kwa anayetazama kwa macho ya imani.
Alipoyaona matawi mawili yamevuka ardhini, Fransisko alitafakari juu ya msalaba wa Kristo. Hii inaonesha kuwa hakuhitaji madhabahu makuu au kanisa la kifahari ili kuungana na Mungu—ulimwengu wenyewe, hata katika hali ya kawaida, ulimpeleka kwa Mungu.
Hitimisho
“Vipengele Visivyo Vya Kuvutia Sana vya Ulimwengu Unaoonekana” imekuwa mada ambayo imefichua mtazamo wa kipekee wa Kifransisko juu ya uzuri wa uumbaji kwa upana wake wote. Katika maisha ya Mtakatifu Fransisko wa Asizi, tunaona kwamba uzuri wa kweli hauko tu katika vitu vinavyovutia kwa macho au kupendeza kwa hisia, bali pia katika yale yaliyo duni, yaliyodharauliwa, au yenye mateso. Kupitia mtazamo wa imani, Fransisko aliona uwepo wa Mungu hata katika funza mdogo, katika uchafu wa mazingira, katika sura ya mtu mwenye ukoma, na katika mateso ya mwili.
Katika ulimwengu unaotukuza sura (mwonekano), nguvu, na mali, dhima hii ya Kifransisko ni sauti ya kinabii inayotufundisha kutazama kwa jicho la upendo wa Mungu—ambaye alimfichua Mwana wake si kwa fahari, bali kwa mateso, udogo, na msalaba. Hivyo basi, kuenzi vipengele hivi visivyo vya kuvutia sana ni njia ya kweli ya kumkaribia Kristo na kuwa wahudumu wa matumaini katika ulimwengu unaoteseka.
[1] William R. Cook, Francis of Asissi, Wilmington, Dalaware: Michael Glazier, 1989, 54-55. Imenukuliwa katika Makala, Michael Higgins, TOR, “Franciscan Spirituality and Christology” katika Jarida, The Cord, 48.2 (1998) 64-72).